Barthlehiem

23 sep Barthlehiem

[2020] Voor iedereen die een herinnering heeft aan de Elfstedentocht is het een magische naam. De plek is niet meer dan een gehucht op een kruispunt van twee waterwegen in het noorden van Friesland. Maar juist daarom is het de enige plek waar de schaatsers tijdens de Elfstedentocht twee keer langs komen. Maar ja, de Elfstedentocht. Mijn eigen fles Elfstedentochtbier van Us Heit wordt ouder en ouder. ‘Ten minste houdbaar tot: zie sticker’ staat er op de fles. Gelukkig kan ik geen sticker vinden. Maar de laag stof op de fles doet vrezen dat het beste er inmiddels af is. Toch weiger ik de fles open te trekken tot de tocht der tochten verreden wordt. Jarenlang was Us Heit de eerste en ook enige brouwerij in Friesland. Maar dat is veranderd.

Inmiddels is er een andere reden om af te reizen naar Bartlehiem. En daar hoef je niet voor te wachten totdat de ijsmeesters akkoord geven. Sinds kort heeft de Grutte Pier brouwerij in een scheepsloods er zijn tenten opgeslagen. ‘Alleen voor de Brettbieren’, legt Frans Filius uit. ‘Die willen we liever niet in een gewone brouwerij hebben vanwege de kans op infectie.’ In de loods staan niet alleen rekken met houten vaten waar de bieren kunnen rijpen en is er een klein proeflokaal verrezen, maar er staat ook een kleine brouwinstallatie, waar precies de inhoud van één vat gebrouwen kan worden, 250 liter. ‘Zo kunnen we eindelijk een bier, speciaal voor de lagering op hout brouwen’, grijnst Frans van oor tot oor. Een lang gekoesterde wens gaat in vervulling. Aan de voorkant van de loods restaureert zijn schoonvader een oude notarisboot. ‘Met mijn dochter van twee maanden, leven er hier nu vier generaties vrouwen van dezelfde familie op deze plaats’, merkt Frans op. ‘Het is heel bijzonder om hier te wonen.’ In de vaart ligt een vrachtschip dat gebruikt wordt voor culturele manifestaties.

‘De bieren met een groot volume brouwen we inmiddels bij Lindeboom in Limburg’, vertelt hij. ‘De tripel en de wit onder andere, die lopen zo goed, dat brouwen we nu daar. Het is een prettige samenwerking. En, er is een ander voordeel. Dankzij de kennis van Lindeboom kunnen we ook een Fries alcoholvrij bier presenteren: Vrijheid. Onze vaste specialiteiten brouwen we bij de Admiraalbrouwerij in Aldtsjerk.’ Dat laat zich vertalen als Oudkerk voor een Hollander zoals ik. ‘Kijk, als je hier over de weilanden kijkt, dan zie je de kerkjes van Aldtsjerk, Oenstsjerk en Gytsjerk’ vertelt Frans trots. ‘De bieren van gemengde en alternatieve gisting doen we hier in Bartlehiem. Zo hebben we geen risico van vermenging van de verschillende gistsoorten.’ De vaten zien er redelijk nieuw uit. ‘Dat klopt’, legt Frans uit. ‘We willen vaten die maar één keer gebruikt zijn, zodat onze bieren ook een houttoets mee krijgen. Daardoor zijn we afhankelijk van de duurdere wijnproducenten. Als je goed kijkt, zie je ook dat ze hun eigen naam van de vaten af hebben laten schuren. Ze willen niet bekend hebben waar het hout uiteindelijk eindigt.’  Langzamerhand moet Bartlehiem uitgroeien tot een pleisterplaats voor bierliefhebbers. Dat zal wel lukken. Wie in Leeuwarden op een terrasje neerzijgt, kan de bieren van Grutte Pier al nauwelijks missen. Het is dan nog maar een kleine moeite om nog een paar kilometer door te reizen naar het noorden.