Hogshead

20 okt Hogshead

[2023] Wie bij Batham’s brewery in Brierly Hill de brouwerijhof in loopt, ziet fusten liggen in verschillende maten. Dat is niet zo gek. Ook in Nederland vind je naast twintigliter fusten (die helemaal volgens de arbo-regels minder dan 25 kilo wegen) ook vaak nog fusten van dertig en zelfs vijftig liter. Maar bij Batham’s is het allemaal net even anders. Ten eerste zijn het van die gezellige bolle fusten, waaruit met lucht real ale wordt getapt. Dat is nog niet heel bijzonder in dit land. Het wordt pas echt gek kijkt naar de maten van de vaten die er staan. Dan blijkt het standaardfust van 40,8 liter (of 9 imperial gallons) ineens het kleinste in het fustenpark te zijn. De rest is veel groter. Naast de firkins, zoals de naam van het standaardfust luidt, staan er ook nog kilderkins, barrels en zelfs hogsheads. Alleen de allerkleinste maat, de pin, ontbreekt.

Die hogsheads intrigeren me. Het zijn gigantische vaten, met zo’n oeroude naam, die direct associaties meebrengt met spannende ontdekkingsreizen over zee. Van bolle zeilen, woeste golven en getaande touwen. De naam hogshead doet me ook aan varkenskoppen (hog’s head) denken, maar dat is volgens de Britse filoloog Walter Skeat onterecht. Hogshead is een verbastering van ogshead, dat teruggaat op een oorspronkelijk oud Germaans woord dat wij in het Nederlands als okshoofd kennen. De hogsheads bij Batham’s zijn van aluminium, niet meer van hout, zoals de vaten van weleer. Maar dan nog, een biervat met een inhoud van 245 liter, dat kom je niet vaak tegen.

Matt Batham, die samen met zijn neef eigenaar is van de familiebrouwerij, vertelt me dat een hogshead een inhoud heeft van 81 imperial gallons. ‘Een hogshead is net zoveel als anderhalf barrel’, verwart Matt me verder, ‘drie kilderkins of zes firkins. Eigenlijk is het heel makkelijk’, vervolgt hij. ‘Een hogshead is 54 gallons, een barrel 36 gallons, een kilderkin 18 gallons en een firkin 9 gallons. Als je de cijfers bij elkaar optelt kom je altijd op 9 uit.’ Thuis kom ik erachter dat dit ook geldt voor de kleinere pin (4,5 gallons) of de nog grotere butt (108 gallons).

Batham’s is een van de weinige brouwerijen die nog traditioneel bier in hogsheads afvult. ‘Niet voor alle klanten’, bezweert Matt. Dat kan ook niet, want als een cask bitter eenmaal is aangeslagen, dan moet het binnen drie dagen zijn leeggetapt. Alleen de pubs met het grootste debiet krijgen het bier in hogshead. Dat is nog een hele klus. De vaten moeten immers op het rackingsystem getild worden, dat gebruikt wordt om vaten met real ale steeds schuiner te houden op het moment dat ze leeggetapt worden. De bolle vorm van het fust komt dan goed van pas. Daardoor zijn ze makkelijker manoeuvreerbaar. Nieuwe aluminium hogsheads worden er niet meer gemaakt. Toch heeft Matt geen probleem hogsheads te krijgen. Steeds meer brouwerijen stoppen met het gebruik van hogsheads, vertelt hij. “We kunnen ze tweedehands overnemen. En heel eerlijk gezegd, ook bij ons loopt het gebruik terug. Je merkt dat drinkgewoontes veranderen. Er zijn niet veel pubs meer die we met hogsheads kunnen beleveren.”