Grodziskie

28 mrt Grodziskie

[2025] Hoe meer ik van grodziskie hoor, hoe meer respect ik krijg voor dit bier en haar brouwers. Ooit was ik een beetje afstandelijk. De naam leek me onmogelijk uit te spreken. En dan is grodziskie ook nog een gerookt tarwebier. Van alle rookbieren uit Bamberg, bevalt weizen mij het minst. Dat strekt niet tot de aanbeveling. Tenslotte is er dan ook nog een bier met de naam grätzer, wat ongeveer hetzelfde als grodziskie zou moeten zijn. Verwarrend en moeilijk dacht ik. Maar ik zat er vet naast.

De laatste hobbel blijkt het snelst te slechten. Het plaatsje Grodzisk ligt in het westen van Polen, een gebied dat ooit tot Pruisen behoorde. Daarmee heeft Grodzisk ook een Duitse naam: Grätz. Grodziskie en grätzer zijn één en hetzelfde bier. De verschillen tussen grodziskie en rauchweizen uit Bamberg zijn juist hemelsbreed. Voor grodziskie gebruikt de brouwer tot honderd procent tarwemout, dat op eikenhout gedroogd is. Bambergse brouwers gebruiken beukenhout. Het aandeel tarwemout is er ongeveer de helft. Bovendien is de gist totaal anders. Je vindt geen banaan of kruidnagel terug in grodziskie. Het bier is heel fris en strak. Met ongeveer 3,5% alcohol is het ook tamelijk licht. Tenslotte blijkt die naam met een beetje oefening (en een glas of twee bier) zo van de tong te rollen. Als je dan ook nog weet met hoeveel passie en liefde Poolse (thuis)brouwers zich inzetten om grodziskie op de kaart te zetten, dan is het onmogelijk om niet van dit bier te houden.

Die liefde en passie voor grodziskie heeft ongetwijfeld met het verleden van het bier te maken. In de Tweede Wereldoorlog besloten de Nazi’s alle hopvelden rond Grodzisk te vernietigen, om daarmee de Duitse hopteelt te beschermen. Dat de speciale hop uit de streek niet helemaal verdwenen is, komt omdat hopboeren stekjes hop in de bossen verstopten, waar ze in het wild verder konden groeien. In 1994, na de val van het communistische systeem, viel ook het doek voor de laatste brouwerij in Grodzisk. Maar gelukkig brak kort daarna de craftbierrevolutie los. Brouwers gingen op zoek naar nieuwe interpretaties van oude biertypen. Er waren nog genoeg mensen in leven die wisten hoe grodziskie ooit gesmaakt had. Sterker nog, er waren er voldoende die zelfs nog wisten hoe het te brouwen. En zo besloten de Poolse thuisbrouwers tot een competitie om deze puur Poolse bierstijl in leven te houden. Krzysztof Panek, een lokale brouwmeester, die afgestudeerde op mout, hielp een mouterij in Tsjechië om het proces voor de speciale rookmout voor grodziskie te optimaliseren. Hoptelers trokken met (groot)vaders de bossen in om de oude hop terug te vinden. Een ook de gist bleek nog beschikbaar. Samen met enkele investeerders blies Krzysztof de oude brouwerij weer nieuw leven in.

Om grodziskie levend te houden en te voorkomen dat het plots weer verdwijnt, besluiten de Polen om het bier niet voor zichzelf te houden, maar het recept en de grondstoffen voor iedereen beschikbaar te maken. Zo organiseert de brouwerij jaarlijks in juni een gratis brouwwedstrijd waar thuisbrouwers (en sinds dit jaar ook commerciële brouwers) aan mee kunnen doen. Onvermoeibaar trekken Krzysztof en zijn collega Marcin Ostajewski de wereld rond om het evangelie van grodziskie te verkondigen. En dat terwijl het nog geen 1% van de totale bierproductie van hun brouwerij vertegenwoordigt.