Rembrandt

08 aug Rembrandt

[2006] Dit jaar is het vierhonderd jaar geleden dat de schilder Rembrandt geboren werd. Dat leidt in deze omgeving tot de vraag of de meester ooit een glas bier geschilderd heeft. Wat blijkt: in een beroemd zelfportret schildert Rembrandt zichzelf met een glas bier in de hand. Het glas bier dat hij geschilderd heeft, is in later tijden zelfs naar hem genoemd.

In het Zelfportret met vrouw Saskia, dat in de Staatlichen Kunstsammelungen in Dresden hangt, drinkt de schilder de toeschouwer toe met een pasglas in de hand. Op zijn knie zit zijn vrouw Saskia, in een voor die tijd wulpse pose. De kleding van Rembrandt is rijk versierd en het paar lijkt in een taveerne te zitten. Het is een vrolijk en uitgelaten beeld van een kunstenaar die net dertig is geworden.

In Rembrandt’s tijd is een schilderij zelden een directe weergave van de werkelijkheid, zoals wij tegenwoordig een foto nemen. Een schilder hoeft niet precies te schilderen wat hij ziet. Hij kan dingen mooier maken en verfraaien. Ook zit er vaak een verborgen boodschap in de voorstelling. Dat is met dit schilderij ook het geval. Veel kunstkenners denken dat Rembrandt met dit schilderij de parabel van de Verloren  Zoon wil uitbeelden. Het verhaal is gebaseerd op een vergelijking uit de Bijbel. De zoon van een rijk man verlaat zijn ouderlijk huis en verbrast zijn erfdeel. Als al het geld aan drank en vrouwen is besteed, raakt de jongen aan lager wal. Een schilderij dat de Verloren Zoon als thema heeft, is dan ook vaak een waarschuwing tegen overmatig drankgebruik. Onbekend is of Rembrandt deze voorstelling schilderde in een opwelling van zelfkritiek. Misschien wilde hij zijn tijdgenoten wel waarschuwen. Overigens leert het verhaal in de Bijbel dat het met de zoon uiteindelijk toch nog allemaal goed komt.

Over het glas dat Rembrandt vasthoudt is nog iets bijzonders te vertellen. Het pasglas, zoals het officieel heet, is voorzien van cirkels aan de buitenkant, die het glas in min of meer gelijke stukken verdelen. Zo kun je precies bijhouden hoeveel je gedronken hebt. Het heeft wel iets weg van een ranke maatbeker.

Met een pasglas zijn ook prima drankspelletjes te spelen. De speler moet in één slok tot de volgende ring (pas) drinken. Lukt dat niet, dan moet hij met de volgende slok de volgende pas bereiken. Dan pas mag hij het glas doorgeven aan de volgende speler. Het spel wordt nog moeilijker gemaakt doordat bij veel glazen de passen niet op gelijke afstand liggen. Het is niet verbazend dat het pasglas in de moralistische samenleving van de late 17e eeuw symbool stond voor onmatigheid. Het beeld bij de campagne “Drank maakt meer kapot dan je lief is” zeg maar. Naar aanleiding van het schilderij, dat als één van Rembrandt’s meesterwerken geldt, heeft het pasglas de bijnaam Rembrandtglas gekregen.