Soetbier

21 mei Soetbier

[2023] Wie wat dieper de geschiedenis induikt, zoals onder andere Leendert Alberts en Roel Mulder gedaan hebben, ontdekt dat de Nederlandse biercultuur in de vijftiende en zestiende eeuw toonaangevend was in Europa. Sterker nog, het zijn vermoedelijk de Nederlanders geweest die de brouwkunst in België en Engeland hebben geholpen op een hoger plan te komen. Vervolgens is onze biercultuur overvleugeld door die van onze buurlanden. Ondanks die ronkende vroege historie is er tegenwoordig bijna geen Nederlands biertype meer bekend. Dat komt waarschijnlijk doordat in vroeger tijden niet gebrouwen werd naar type, maar vanwege schaarste gebrouwen werd met wat er beschikbaar was. Bovendien was het brouwproces slecht beschreven. Brouwers brouwden op ervaring. We kunnen niet alle informatie terughalen.

Toch bestaat er een ontembare drang om te proeven wat onze voorouders dronken. Tien jaar geleden bracht de Campagne Nederlandse Bierstijlen het traditionele kuitbier weer tot leven. In mijn podcast Biertypisch Henri spreek ik met Derek Walsh, Naeckte Brouwers Michel Legrand en Ab van der Veen en Michel Ordeman over de uitdagingen die het brouwen van dit bier met zich meebrengt.

Afgelopen jaar zette brouwersvereniging CRAFT Soetbier in het zonnetje. Aanleiding was een meesterwerk van de schilder Rembrandt waarin hij zichzelf afbeeldt als ‘de verloren zoon’ met een glas bier in zijn hand. In het boek ‘Van brood tot Brood’ komen de achtergronden van dit schilderij uitgebreid aan bod. Maar er is één aspect waar ik nooit bij stil heb gestaan. Welk bier dronk Rembrandt eigenlijk op het zelfportret? Gelukkig heeft CRAFT bierhistoricus Roel Mulder onderzoek laten doen naar welk bier dit mogelijk kan zijn. Van zijn onderzoek is een geweldige YouTube-serie gemaakt, gepresenteerd door Perry de Man.

Voor de oplossing van de puzzel baseert Roel zich op een boekje van de Dordse brouwer Melchior Mels. Hij was net als zijn vader brouwer, maar waarschijnlijk ook dokter en apotheker. Het bijzondere is dat zijn receptenboek bewaard is gebleven. Naast allerlei medische recepten beschrijft hij ook enkele bieren die zijn vader, Adriaan Mels, al brouwde. En die Adriaan, die was een tijdgenoot van Rembrandt. Eén van de weinige blonde bieren in het boekje staan is ‘Soetbier’, een bier dat overigens alles behalve zoet blijkt te zijn. Zou de eigentijdse vertaling ‘niet zuur’ kunnen zijn? Het bier werd in drie delen gebrouwen met gerst, boekweit en haver. Maar het meest bijzonder is de toevoeging van koriander en anijszaad. ’s Avonds, als de brouwknechten al naar bed waren, voegde de brouwer dit kruidenmengsel toe aan het derde brouwsel. Blijkbaar moest de samenstelling geheim blijven.

Het recept dat Roel voor CRAFT maakte, is inspiratie geweest voor drie groepen aankomend biersommeliers die ieder bij het Gulpener Brouwlokaal hun eigen interpretatie van Soetbier gebrouwen hebben. De groep uit Gulpen heeft daarbij boekweit vervangen door roggemout. De groep uit Den Haag heeft de koriander vervangen door vlierbloesem en kardamom. En de groep uit Utrecht heeft juist wel koriander gebruikt, maar anijs vervangen door curaçaoschil en vlierbloesem. Drie totaal verschillende bieren. Tijdens de Masterclass Soetbier van StiBON op 26 juni zijn de verschillende bieren naast elkaar te proeven.